گردشگری دسترس پذیر چیست ؟

گردشگری دسترس‌پذیر، که با نام‌هایی چون «گردشگری برای همه»، «گردشگری فراگیر» یا «گردشگری بدون مانع» نیز شناخته می‌شود، نوعی خدمات و زیرساخت است که به سالمندان، افراد دارای معلولیت، خانواده‌ها با کودکان خردسال و دیگر افرادی که نیازهای خاص دارند، امکان تجربه سفر مستقل، ایمن و لذت‌بخش را فراهم می‌کند.

این نوع گردشگری شامل دسترسی کامل به اطلاعات، حمل‌ونقل، اقامت، تفریحات و خدمات گردشگری است. هدف اصلی آن حذف موانع فیزیکی، فرهنگی، ارتباطی و نگرشی برای همه افراد جامعه است.

این مفهوم به شیوه‌های گوناگون تعریف می‌شود:

مجموعه‌ای از خدمات، ساختارها و زیرساخت‌ها که به افراد با نیازهای دسترسی خاص، مانند افراد دارای معلولیت و افراد با نیازهای غذایی ویژه یا آلرژی، سالمندان، خانواده‌های دارای فرزندان خردسال و غیره، اجازه می‌دهد تا از تعطیلات و اوقات فراغت  و سفر خود بدون مانع یا مشکل لذت ببرند.

به بهبود خدمات اقامتی و اطمینان از دسترسی به امکانات اقامتی، خدمات حمل و نقل و جابجایی، خدمات رستوران و خدمات تفریحی و سرگرمی اشاره دارد.

به پیوند دادن تمام خدمات به گونه‌ای اشاره دارد که همگی بتوانند به طور یکسان و آسان، و به شکلی یکپارچه مورد استفاده قرار گیرند، تا به افراد با نیازهای خاص و خانواده‌هایشان درجه بالاتری از استقلال در لذت بردن از تجربه گردشگری خود اعطا شود. این شامل مکان‌ها، امکانات و خدمات گردشگری متعلق به بخش دولتی و خصوصی می‌شود.

دلایل اهمیت گردشگری دسترس‌پذیر

افراد بسیاری به دلیل موانع گوناگون قادر به سفر نیستند:

• موانع فیزیکی (پله، سطح ناصاف، نبود رمپ و آسانسور)
• موانع فرهنگی و نگرشی
• موانع اطلاعاتی و ارتباطی

گردشگری دسترس‌پذیر با حذف این موانع، دسترسی را به عنوان یک اصل در تجربه گردشگری گسترش می‌دهد و باعث رشد شخصی، اجتماعی و اقتصادی جامعه می‌شود.

نقش ذینفعان در توسعه گردشگری برای همه

اجرای موفق گردشگری دسترس‌پذیر نیازمند همکاری دولت‌ها، اپراتورها، شرکت‌ها، ذینفعان محلی، و خود افراد دارای معلولیت است. از طراحی محیط شهری گرفته تا انتخاب هتل‌ها و وسایل حمل‌ونقل، همگی باید بر اساس اصول دسترس‌پذیری طراحی و مدیریت شوند.

 

تاریخچه گردشگری دسترس‌پذیر در جهان

مسئله دسترسی افراد دارای معلولیت به امکانات گردشگری از دهه ۱۹۹۰ در سطح اروپا مطرح شد، به ویژه با اعلام سال ۱۹۹۰ به عنوان سال اروپایی گردشگری و برگزاری کنفرانس “گردشگری برای همه”. این جنبش که ریشه‌های آن به اواخر دهه ۱۹۸۰ و “گزارش بیکر” در انگلستان بازمی‌گردد، بر ضرورت دسترس‌پذیر کردن خدمات گردشگری برای تمامی افراد، صرف‌نظر از توانایی، سن یا وضعیت مالی، تأکید داشت. این مفهوم به سرعت در سراسر اروپا با نام‌های مختلف گسترش یافت و فلسفه اصلی آن بر ارائه خدمات “با کیفیت” استوار بود، زیرا گردشگری دسترس‌پذیر معادل گردشگری با کیفیت تلقی می‌شود که نیازهای طیف وسیعی از کاربران را در نظر می‌گیرد.

اتحادیه اروپا با نام‌گذاری سال ۲۰۰۳ به عنوان سال افراد دارای معلولیت، نقش فعال‌تری در ترویج دسترسی ایفا کرد و آن را بخشی از استراتژی‌های کلان اقتصادی و اجتماعی خود (مانند استراتژی لیسبون) قرار داد. اولین “برنامه اقدام معلولیت” اتحادیه اروپا (۲۰۰۳-۲۰۱۰) بر لزوم ادغام دسترسی در سیاست‌های بخشی مختلف، از جمله گردشگری، حمل و نقل، صنعت و آموزش تأکید کرد. این دوره شاهد اجرای پروژه‌های متعدد با بودجه اتحادیه اروپا، تأسیس شبکه اروپایی گردشگری دسترس‌پذیر (ENAT) در سال ۲۰۰۸، و ارائه پیشنهادهای قانونی برای مقابله با تبعیض بود. پیمان لیسبون (۲۰۱۰) نیز صلاحیت بیشتری به نهادهای اروپایی در زمینه گردشگری داد و مطالعات گسترده در سال ۲۰۱۴، اهمیت بازار رو به رشد گردشگری دسترس‌پذیر، نیازهای مهارتی و تأثیر اقتصادی آن را، به ویژه با توجه به روند پیری جمعیت، برجسته ساخت.

عرضه خدمات گردشگری برای افراد با نیازهای خاص

افراد دارای معلولیت و افراد مسن بخش‌های بسیار مهمی از بازار گردشگری دسترس پذیر هستند که در صورت برآورده شدن شرایط برای یک پیشنهاد ایمن و دسترس‌پذیر، فراوانی سفر آنها می‌تواند افزایش یابد. اگر تقاضا به طور رضایت‌بخشی برآورده شود، هم بازده اقتصادی و هم نرخ اشتغال می‌تواند با هزینه‌های اضافی این گروه‌ها بهبود یابد. اپراتورهای گردشگری با تنظیم استراتژی‌ها و پیشنهادات تجاری خود برای پاسخگویی به تقاضای این بخش‌ها، می‌توانند از افزایش بلندمدت جمعیتی در بازار گردشگری دسترس‌پذیر سود قابل توجهی ببرند.

مراقبت از مشتری یکی از عوامل کلیدی است که باید به آن پرداخته شود: راضی کردن مشتری با نیازهای دسترسی خاص، قبل از هر چیز، به معنای درک این نیازها، تلاش برای فهمیدن ماهیت خاص آنها به منظور پاسخگویی مناسب به درخواست‌های او و آماده‌سازی یک محصول/خدمت مناسب است.

یکی دیگر از عوامل بسیار مهم، امکان اطمینان از یک پیشنهاد یکپارچه توسط یک زنجیره محصول گردشگری است که در تمام عناصر خود، نیازها و خواسته‌های گردشگران دارای معلولیت را برآورده می‌کند، و توسط یک زنجیره تامین خدمات که می‌تواند به طور کلی و در عناصر فردی خود مورد استفاده قرار گیرد.

“در شرکت بین‌المللی سفیران سلامت کویر، ما عمیقاً به فراهم آوردن تجربه‌ای بی‌نقص و راحت برای تمامی مراجعین گردشگری سلامت خود متعهد هستیم. ما به خوبی درک می‌کنیم که برخی از مسافران عزیز، به‌ویژه سالمندان گرامی و افرادی که به دلیل عمل جراحی مانند جراحی فیوژن مفصل (Joint Fusion Surgery)، جراحی فیوژن ستون فقرات(Spinal Fusion Surgery) محدودیت‌های جسمانی و حرکتی موقتی را چه قبل و چه بعد از عمل تجربه می‌کنند، نیازمند توجه و امکانات ویژه‌ای هستند. از این رو، با افتخار اعلام می‌کنیم که کلیه خدمات ما، از انتخاب هتل‌ها و بیمارستان‌های مجهز و استاندارد گرفته تا سیستم حمل و نقل اختصاصی، به گونه‌ای برنامه‌ریزی و مدیریت شده‌اند که دسترس‌پذیری کامل را برای این عزیزان تضمین می‌کنند تا سفری درمانی آرام، ایمن و بدون دغدغه را سپری نمایند.”

بازار هدف و تقاضا برای گردشگری دسترس‌پذیر

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، حدود 1 میلیارد نفر در جهان دارای معلولیت هستند (15٪ از جمعیت دنیا). بسیاری از سالمندان نیز اگرچه به‌صورت رسمی «معلول» نیستند، اما نیازهای مشابهی دارند که تمامی این افراد بازار هدف گردشگری دسترس پذیر می باشند.

در سال 2015 بیش از 617 میلیون نفر بالای 65 سال بودند و تا 2050 این رقم به 1.6 میلیارد نفر خواهد رسید (16.7٪ جمعیت جهان). این گروه جمعیتی تمایل و توان مالی بیشتری برای سفر دارند و برخلاف سایر گردشگران، اغلب در تمام فصول سال سفر می‌کنند که به کاهش فصلی بودن گردشگری کمک می‌کند.

مطالعات اروپا در خصوص تأثیر اقتصادی گردشگری فراگیر

بر اساس گزارش کمیسیون اروپا در سال 2014:

• 138 میلیون نفر در اروپا نیازهای دسترسی دارند (27٪ جمعیت اتحادیه)
• در سال 2012، این گروه 783 میلیون سفر انجام دادند
• ارزش اقتصادی این سفرها: 356 میلیارد یورو
• اشتغال ایجادشده: بیش از 8.7 میلیون نفر

جمع‌بندی

گردشگری دسترس‌پذیر نه‌تنها پاسخی انسانی به نیاز میلیون‌ها نفر است، بلکه فرصتی بزرگ برای رشد صنعت گردشگری، افزایش اشتغال، بهبود اقتصاد و ارتقای کیفیت زندگی برای همه به‌شمار می‌رود.

نمودار رشد جمعیت سالمندان تا سال 2080

.